بهره‌مندی از حضور وکیل در همهٔ امور حقوقی و قضایی، نه‌تنها درصد موفقیت افراد را افزایش می‌دهد، مانع از ایجاد تله‌های احتمالی و گرفتاری‌های ناشی از نااگاهی حقوقی موکل ها می‌شود.
بر اساس تحقیقات روابط عمومی سیدوک، بسیاری از افراد در تعاملات روزانهٔ خود با موضوعات حقوقی سروکار دارند و بی‌آنکه مطلع باشند تصمیماتی را اتخاذ می‌کنند که بار حقوقی و تبعات قانونی برای آن‌ها دارد. برای مثال اسنادی را امضا یا چک و سفته‌هایی را رد و بدل می‌کنند یا حتی به تشخیص خودشان تصمیم می‌گیرند که در محاکم قضایی و قانونی چگونه حرف بزنند و عمل کنند.
این نکتهٔ عجیبی است که شمار قابل توجهی از مردم ترجیح می‌دهند با هر شخص به جز وکیل و متخصص حقوقی مشورت کنند. بنابراین آن‌ها مشورت با دوستان، همکلاسی‌ها، اقوام دور و نزدیک، همکاران و حتی همسفران در مترو، تاکسی و اتوبوس را جایگزین مشورت با وکیل می‌کنند. جالب‌تر این است که در مکالمات روزانهٔ خود نیز با افتخار اعلام می‌کنند که «فلانی گفت اگر این‌طور تصمیم بگیرم مشکلی ایجاد نخواهد شد.»
افرادی که به مشورت با غیرمتخصص عادت کرده‌اند، شاید یک روز در مخمصه‌ای گرفتار شوند که خارج شدن از آن به این سادگی‌ها امکان‌پذیر نباشد و حتی امکان دارد که موضوع حقوقی آن‌ها آن‌قدر پیچیده شده باشد که هزینه‌های مادی و معنوی بیشتری را به خود یا خانواده‌شان تحمیل کند.
واقعیت این است که فرهنگ مراجعه به وکیل در بسیاری از کشورها نهادینه شده اما در کشور ما به تلاش بیشتری در این زمینه نیاز است. بنابراین نهادهای مرتبط با حوزهٔ وکالت در کنار رسانه‌ها، قوهٔ قضائیه و مجموعهٔ دولت، اقداماتی را برای بهبود شرایط در دستور کار دارند.
نهادینه شدن فرهنگ مراجعه به وکیل می‌تواند آمار پرونده‌های ورودی به دستگاه قضایی را کاهش دهد. همچنین از آنجا که پرونده‌ها و موضوعات حقوقی توسط وکیل به عنوان شخص متخصص پیگیری می‌شود، کاهش زمان رسیدگی را به دنبال داشت. چراکه قاضی و مرکز قضایی به خوبی با ادبیات وکلا آشنا هستند و وکیل هم آشنایی مناسبی با ادبیات قاضی دارد؛ به عبارتی آن‌ها زبان یکدیگر را به خوبی متوجه می‌شوند و همین موضوع از هدر رفتن زمان جلوگیری می‌کند.
علت موفق نبودن تعداد زیادی از افراد که بدون بهره‌مندی از وکیل در مراجع قانونی و قضایی حضور می‌یابند، نداشتن آگاهی کافی از قانون است. این در حالی است که وکیل خبره به خاطر تخصص و دانش کافی به خوبی می‌داند گره کار را با استناد به کدام ماده یا تبصرهٔ قانونی بگشاید. همچنین هزینه‌های اضافه که به خاطر ترددهای چندباره و طولانی شدن روند رسیدگی به موضوع، به شخص تحمیل می‌شود با حضور وکیل حذف خواهد شد.
وکیل و دعاوی حقوقی
زمانی که پرونده از نوع حقوقی باشد، وکیل می‌تواند بدون حضور موکل با ارائهٔ لایحه و اعلام وکالت، از او دفاع کند. ضرورت حضور وکیل در پروندهٔ حقوقی به این خاطر است که این پرونده‌ها معمولاً پیچیده هستند و روند رسیدگی به آن‌ها برخلاف ظاهر سادهٔ‌شان، اصلاً آسان نیست.
یکی از مهمترین موضوعات در پرونده‌های حقوقی، زمان رسیدگی به آن‌ها است. در موارد زیادی به علت انتخاب یک مسیر و روش اشتباه توسط هر یک از طرفین پرونده، زمان رسیدگی تا سال‌ها به طول انجامیده است و جالب اینکه افراد بعد از چندسال و پس از آنکه متحمل خسارت‌های مادی و زمانی شده‌اند، به فکر استفاده از وکیل می‌افتند.
وکیل و دعاوی کیفری
وکیل کیفری به فردی می‌گویند که مطابق علاقه، مطالعات و تخصص خود، توانایی دفاع از متهم را در زمینه‌های تخصصی همچون موضوعات مزاحمت تلفنی، سرقت، تجاوز به عنف، کلاهبرداری، خیانت در امانت، قتل، تهدید، آدم‌ربایی، مزاحمت تلفنی، جعل سند، فوت در حوادث رانندگی و… داشته باشد.
همان‌طور که پیشتر گفتیم، در پرونده‌های حقوقی این امکان برای موکل وجود دارد که از همان مراحل ابتدای پرونده به جای حضور خود از حضور وکیل بهره بگیرد اما این موضوع در پرونده‌های کیفری متفاوت است و متهم بر اساس ماده ۱۲۸ «قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری» تا قبل از تکمیل شدن تحقیقات مقدماتی، برای برخورداری از وکیل با محدودیت‌هایی مواجه است. چون او متهم به ارتکاب یک جرم کیفری است که خودش باید پاسخگوی آن باشد. هر زمان که تحقیقات مقدماتی و مراحل دادرسی انجام شد وکیل کیفری می‌تواند به پرونده ورود کند.
مطابق مادهٔ مذکور، متهم در مراحل تحقیقات مقدماتی می‌تواند از حضور یک وکیل بهره‌مند باشد که آن وکیل هم فقط اجازهٔ همراهی با متهم را دارد تا به اطلاعات کافی برای دفاع تخصصی از او در مراحل بعدی دست یابد. وکیل در این مرحله نباید در جریان رسیدگی به پرونده و تحقیقات مرتبط با آن دخالت داشته باشد.
خصوصیات وکیل متخصص
بسیار مهم است که وکیل کیفری به عنوان یک فرد متخصص و مجرب، از تجربهٔ کاری، دانش و اطلاعات تخصصی برخوردار و با قوانین مختلف از جمله قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری و نیز روال و رویه‌های مرسوم در محاکم کیفری و دادسراها آشنا باشد.
همچنین با توجه به اینکه در این نوع پرونده‌ها با مواردی مواجه می‌شویم که به طور ذاتی، از یک‌سو عواطف و احساسات انسانی را دربر می‌گیرد و از سوی دیگر در یک روند خشک و خشن بررسی می‌شود، احتمالاً برای اشخاصی که تجربهٔ حضور در چنین فضا و شرایطی را ندارند، سخت و آزاردهنده است. بنابراین حضور وکیل به عنوان فردی که توانایی کنترل اوضاع و تسلط بر خود را دارد، می‌تواند موثر و راهگشا باشد.
مسالهٔ مهم دیگر درباره چرایی برخورداری از وکیل این است که حضور وی موجب تنظیم هرچه بهتر اوراق مهم و سرنوشت‌ساز همچون لایحه دفاعیه، شکوائیه و حتی اظهارنامه می‌شود و در نهایت، بهترین دفاع برای موکل رقم خواهد خورد.
با وکیل، اسیر جنگ روانی طرف مقابل نشوید
برخی مواقع جلسات دادگاه و محاکم قضایی و حقوقی تبدیل به عرصه جنگ لفظی و حتی توهین طرفین به یکدیگر می‌شود. در این مواقع اگر وکیل به جای شما در جلسات رسیدگی به موضوع حضور یابد، موفق شده‌اید که فرصت طرف مقابل برای ایجاد جنگ روانی و وقت‌کشی را از او بگیرید و این یک پیروزی مهم برایتان محسوب می‌شود.
معمولاً افرادی که خودشان در جلسات دادگاه یا دادسرا بویژه دادگاه خانواده حضور می‌یابند، به خاطر برخی درگیری‌های لفظی و صحبت‌های تنش‌آفرین نمی‌توانند مسیر قضایی و حقوقی را با تمرکز فکری مناسب دنبال کنند. بسیاری از این افراد خیلی زود پشیمان می‌شوند که چرا از گزینهٔ وکیل استفاده نکردند تا مجبور نباشند درگیر تنش‌های عصبی و بحث و جدال‌های بی‌فایده شوند.
این یک واقعیت است که وکیل به خاطر تجربهٔ حضور در فضاها و شرایط مختلف، به خوبی می‌داند که چگونه نقش تخصصی و حرفه‌ای خود را به نفع موکلش ایفا کند و وارد بازی‌ها و حاشیه‌های احتمالی طرف مقابل نشود. همچنین حضور وکیل اجازه نمی‌دهد که طرف دیگر دعوا با طرح مباحث پیش‌پاافتاده و بی‌اساس زمان رسیدگی به پرونده را طولانی کند. این موضوع دربارهٔ دعاوی خانوادگی و موضوعات زوجین بیشتر به چشم می‌خورد و از آنجا که حضور وکیل مانع از روبرو شدن زوجین با یکدیگر و مشاجرهٔ آن‌ها می‌شود، تسریع روند رسیدگی را به همراه دارد و از بروز درگیری‌های لفظی و تنش‌های عصبی جلوگیری می‌کند.
حضور وکیل و نجات موکل از عواقب شکایت بی‌مورد
چنانچه شما بدون حضور وکیل تصمیم به اقدام حقوقی و قضایی بگیرید و بدون توجه به ابعاد موضوع، از کسی شکایت کنید، احتمال دارد که مدتی بعد، خودتان به عنوان متهم در دادگاه حاضر شوید و پاسخگوی فردی باشید که قبلا از او شکایت کرده بودید!
از جمله مزیت‌های برخورداری از وکیل این است که موکل را از دردسرهای احتمالی بعد از شکایت رها می‌کند. چراکه اگر به‌تنهایی و بدون بهره‌مندی از وکیل علیه دیگران اتهامی وارد کنیم، این موضوع از نظر کیفری یا مسئولیت مدنی برای ما عواقبی را به همراه خواهد داشت و احتمال دارد که با اتهام افترا و نیز جبران خسارت مواجه شویم. بنابراین در چنین مواقعی نه‌تنها شکایتمان به نتیجه نرسیده است بلکه خودمان نیز باید به عنوان متهم پاسخگو باشیم.
ذکر این نکته لازم است که در بسیاری از موضوعات حقوقی و قضایی، باید اقداماتی بعد از طرح شکایت انجام شود که می‌تواند از سوختن فرصت‌ها جلوگیری کند. در این موارد اگر شخصاً و بدون حضور وکیل وارد عمل شویم، شاید هرگز به نتیجهٔ دلخواه نرسیم.
وکیل هم برای شاکی، هم برای متهم
شاید برخی افراد به اشتباه تصور کنند که برخورداری از وکیل فقط برای افرادی که قصد شکایت دارند، مفید است. بله! قطعا برای این افراد اهمیت دارد که وکیل داشته باشند اما اشخاصی که به عنوان متهم در مراجع قضایی و حقوقی حضور می‌یابند، چنانچه از گزینه وکیل استفاده کنند می‌توانند شرایط را تا حد زیادی به نفع خود تغییر دهند.
اگر زمانی لازم بود که فردی به عنوان متهم در مراجع قضایی حضور یابد، بهتر است از حضور وکیل بهره‌مند باشد. حضور این شخص متخصص مانع از بروز رفتارها و اقدامات احتمالی خلاف قانون علیه موکل خواهد شد. چراکه او هر زمان که لازم باشد در برابر اقدامات غیرقانونی تذکر می‌دهد و با استناد به مفاد قانون از حقوق موکل خود دفاع می‌کند. وکیل حتی می‌تواند از افرادی که در مواجهه با موکلش قانون را رعایت نمی‌کنند، شکایت کند.
