نام سفته را حتما در بسیاری از مراوده‌های تجاری و کاری شنیده‌اید و استفاده از آن نیز روزبه‌روز در کشور بیشتر می‌شود تا جایی که عبارت «سفته موجود است» را حتی در بسیاری از دکه‌های روزنامه‌فروشی و سیگارفروشی دیده‌اید ولی شاید درباره قانون سفته چیزی ندانید.
در ارتباط با سفته احتمالا اولین موضوعی که به ذهن بسیاری از ما بیاید، اجرای آن توسط دارنده سفته یا درگیری‌های طرفین برای ابطال و دریافت سفته است؛ به‌طوری‌که این واژه همواره با ترس و امتناع از ارائه آن همراه است.
ناآگاهی از تعهدها و قانون‌های ارائه سفته یا حتی دریافت آن زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات میان مردم شده است و پرونده‌های بسیاری در ارتباط با قانون سفته در دادگاه‌ها وجود دارد.
سیدوک در ادامه نگاهی اجمالی به ماهیت و قوانین موضوع سفته دارد:
سفته چیست و دارنده سفته کیست؟
سفته یکی از اسناد تجاری است که به موجب آن امضاکننده سفته تعهد می‌دهد تا در موعد مقرر یا عندالمطالبه، مبلغی را در وجه فرد یا موسسه ذکرشده در سفته بپردازد.
در گذشته به دلیل خطر انتقال پول از جایی به جای دیگر، صاحبان کسب‌وکار یا تجار از آن استفاده می‌کردند و در قبال آن کارمزدی به‌صورت سفته، به‌نام خود و در جایی دیگر به بانک می‌پرداختند.
نکته مهم این است سند ارائه شده باید مشخصات ظاهری سفته را داشته باشد. طبق ماده ۳۰۸ قانون تجارت، سفته قابل استفاده دارای مشخصات زیر است:
۱. نام و نام‌خانوادگی صادرکننده
۲. نام و نام‌خانوادگی گیرنده وجه
۳. تاریخ پرداخت وجه
۴. تمبر مالیاتی
۵. مبلغ تایید شده به‌صورت حروف و عدد
۶. مهر و امضا
گفتنی است شخصی که سفته را تعهد می‌کند، صادرکننده سفته و شخصی که سفته در وجه اوست را دارنده سفته می‌نامند.
همچنین در صدور سفته نکته‌های زیر را در نظر داشته باشید:
۱. سفته‌ای که فاقد امضا یا مهر است، سندیت ندارد و قابلیت پیگیری نخواهد داشت.
۲. سفته‌ای که فاقد تاریخ است، تاریخ رویت آن، تاریخ صدور محسوب می‌شود.
۳. سفته‌ای که فاقد محل پرداخت است، محل صدور آن، محل پرداخت محسوب می‌شود.
۴. سفته‌ای که فاقد محل صدور است، همچنان معتبر خواهد بود ولی فقط یک سند مدنی تلقی می‌شود و محلی که کنار نام متعهد ذکر شده است، محل صدور درنظر گرفته می‌شود.
۵. سفته‌ای که در وجه شخص معینی صادر شود، نام وی باید حتما ذکر شود، در غیر این‌صورت عنوان «در وجه حامل» در آن ذکر می‌شود.
تاریخ سفته
۱. عندالمطالبه: در صورت قید کلمه «عندالمطالبه» در سفته، دارنده سفته هر زمان که اختیار کند می‌تواند اقدام به وصول آن کند.
۲. ذکر تاریخ مشخص: در صورت قید تاریخ مشخص در سفته، دارنده آن فقط در زمان ذکر شده می‌تواند اقدام به مطالبه آن کند.
۳. به رویت: اگر تاریخ در سفته درج نشود، تاریخ رویت آن، به عنوان تاریخ پرداخت محسوب می‌شود.
گیرنده سفته
این بخش از سفته به سه صورت نوشته می‌شود:
۱. به نام شخص: در این صورت صادرکننده سفته با علم به شرایط و هدف خود اقدام به صدور آن در وجه فرد دریافت‌کننده آن می‌کند.
۲. در وجه حامل: همانطور که از اسم آن مشخص است، هر فرد که سفته را در دست دارد، صاحب و دارنده آن تلقی می‌شود.
۳. به حواله کرد: در این حالت اختیار انتقال سفته توسط دارنده آن به هر شخص دیگری داده می‌شود.
پشت‌نویسی سفته
پشت‌نویسی در سفته بیشتر به منظور انتقال آن از فردی به فرد دیگر انجام می‌شود، ولی به‌طور معمول به سه دلیل ممکن است سفته را پشت‌نویسی کنند:
۱. همانطور که اشاره شد، اولین منظور از پشت‌نویسی سفته برای انتقال آن است که دارنده سفته با پشت‌نویسی، آن را به دیگری منتقل می‌کند. انتقال‌گیرنده دارای همه حقوق و مزایای متعلق به سند سفته است.
۲. گاهی برای ضمانت نیز پشت‌نویسی انجام می‌شود؛ یعنی شخصی سفته را برای ضمانت از صادرکننده یا هر یک از انتقال‌دهندگان پشت‌نویسی می‌کند تا درصورتی‌که فرد ضمانت‌شونده نتواند مبلغ را پرداخت کند، امکان دریافت وجه از ضامن وی فراهم باشد.
۳. وکالت برای وصول: مثلاً ممکن است دارنده سفته برای مطالبه وجه آن با پشت‌نویسی به دیگری وکالت دهد. در این نوع پشت‌نویسی حتما باید قید شود که «جهت وکالت برای وصول است» وگرنه انتقال محسوب می‌شود. همچنین ذکر تاریخ در پشت‌نویسی برای مطالبه وجه اهمیت دارد.
وصول سفته
سفته مجازات کیفری ندارد و در صورت عدم توافق طرفین، شکایت فقط جنبه حقوقی دارد.
دارنده سفته می‌تواند در تاریخ مشخص شده اقدام به مطالبه مبلغ آن کند و در صورتی‌که موفق به دریافت مبلغ نشد، تا ۱۰ روز از تاریخ سررسید باید سفته را واخواست کند.
دعوی‌های ناشی از اجرای سفته بیشتر مربوط به خسارت، توقیف اموال یا خیانت در امانت است و سفته‌های ناشی از این تعهدها امکان مطالبه وجه دارد، ولی در این حالت سفته در حد رسید عادی خواهد بود و دعوی ناشی از آن نیز یک دعوای مدنی محسوب می‌شود.
برای دریافت مشاوره تلفنی درخصوص سفته از وکیل متخصص کلیک کنید
انواع سفته و نحوه شکایت
خسارت تاخیر تادیه سفته:
۱. امتناع صادرکننده سفته از پرداخت آن در صورت داشتن توانایی مالی
۲. مطالبه دارنده سفته
۳. تغییر در شاخص قیمت سالانه که طبق نرخ سالانه بانک مرکزی و مطابق زمان مطالبه محاسبه می‌شود.
سفته تنزیلی:
در برخی موارد، دارنده سفته نمی‌تواند تا زمان سررسید موعد پرداخت سفته صبر کند. در این حالت می‌تواند سفته خود را به قیمت کمتر از وجه درج شده در آن و در قبال مبلغ کمتری به بانک دهد؛ به این عمل تنزیل سفته می‌گوییم.
سفته مفقودی:
در صورتی که دارنده، سفته را گم کند باید با مراجعه به دادسرا ضمن اعلام مشخصات آن، اعلام مفقودی کرده و صادرکننده را ملزم به صدور مجدد سفته نماید.
اجرا گذاشتن سفته:
برای وصول وجه سفته از دو طریق می‌توان اقدام کرد:
۱. از طریق اجرای اسناد رسمی: در صورتی که دارنده به وظایف قانونی خود عمل کرده باشد، می‌تواند علیه صادرکننده، پشت‌نویس و ضامن به اجرای اسناد رسمی واقع در اداره ثبت مراجعه و توقیف اموال اشخاص مذکور و وصول طلب خود را درخواست کند.
۲. از طریق مراجع قضایی دادگستری: در خصوص اجرا گذاشتن سفته باید در نظر داشت که دارنده سفته با تقدیم دادخواست حقوقی علیه یک یا تمام مسوولان سند تجاری اقامه دعوی می‌کند و در صورتی که به محکومیت قطعی صادرکننده منجر شود و اموالی از محکوم تحصیل نشود، می‌تواند به استناد قانون نحوه اجرای محکومیت‌‌های مالی، بازداشت شخص محکوم را تقاضا کند.
نمونه سفته پر شده:
در تصویر زیر نمونه‌ای صحیح از سفته پرشده را مشاهده می‌کنید. طبق قانون باید سفته به درستی تکمیل شود.
خرید سفته:
فروش سفته با مبالغ خرد در تمامی شعب بانک ملی ایران انجام می‌شود و سفته با مبالغ بالای ۱، ۲، ۵ و ۱۰میلیارد ریالی در شعب منتخب بانک به فروش می‌رسد.
سفته ضمانت کار:
بیشتر شرکت ها و پیمانکاران به هنگام انعقاد قرارداد کار شرایطی را پیش روی متقاضیان و کارگران قرار می‌دهند. یکی از این شرایط که وجه اشتراک میان اکثر کارفرمایان محسوب می‌شود، معرفی ضامن معتبر و یا دادن چک یا سفته به کارفرما تحت عنوان ضمانت کار یا ضمانت حسن انجام کار است؛ عموم کارگران از دادن چک به دلیل پروسه پیچیده اخذ دسته چک یا نداشتن ضامن معتبر دارای دسته چک پرهیز می‌کنند و راهی جز انتخاب گزینه سفته برایشان باقی نمی‌ماند. این گروه معمولا بدون آگاهی از الزامات حقوقی قانون سفته، در مبالغ مورد نظر کارفرما آن را تهیه نموده و بعضاً در مواردی دیده شده است که بدون حتی قید عباراتی و تاریخ و به صرف مهر یا امضا، آن را در اختیار کارفرما قرار می‌دهند که این امر بر اختلافات حقوقی میان کارگر و کارفرما دامن خواهد زد.
چنانچه مشکل سفته دارید، نگران نباشید. چراکه متخصصین سیدوک در هر ساعت از شبانه روز بصورت تلفنی آماده اند به شما مشاوره دهند. برای ثبت درخواست فرم زیر را پر کنید.
