به‌طور معمول مهریه زن در کشور ما به‌صورت طلا، سکه، نقره، ملک و وجه‌نقد تعیین می‌شود که در سال‌های اخیر، این توافق از نظر مقدار و حتی نوع آن شکل‌های گوناگونی به خود گرفته است. از «هزار و سیصد و هفتاد و دو سکه تمام بهار آزادی با توجه به سال تولد عروس خانم»، « یک و نیم تن گل مریم»، « یک کیلوگرم بال مگس» تا «چشم‌های آقای داماد»، تنها بخشی از مهریه‌های عجیبی است که حکایت از نزول جایگاه خانواده به بهانه حفظ و بقای آن دارد. این نوع مهریه‌ها در نگاه اول عجیب‌تر از آن است که آن‌را باور کنیم، اما پرونده‌های تحت بررسی شبیه به آن‌را به‌وفور، نزد وکیل یا در در دادگستری‌ها می‌توان یافت.
نگرانی‌های موجود پیرامون این مبحث‌ها تا جایی بود که با ورود مجلس و قو قضائیه به بحث مهریه، سقف پرداختی آن ۱۱۰ سکه تعیین شده است که این قانون تنها مرهمی بر اوضاع نابسامان مهریه در کشور نظر گرفته می‌شود.
برای درک بهتر نامتعارف‌بودن این نوع مهریه ها، فقط یک مورد از آن‌ها را محاسبه می‌کنیم. اگر مهریه زن ۱۳۷۲ سکه تمام بهار آزادی باشد و زن آن‌را مطالبه کند، با یک حساب سرانگشتی و با فرض هر سکه به قیمت ۵ میلیون تومان، به رقم ۶.۸۶۰.۰۰۰.۰۰۰ میلیارد تومانی می‌رسیم و با توجه به نوسان‌های اخیر قیمت سکه، این مبلغ را باید خوشبینانه‌ترین حالت ممکن، می‌توان درنظر گرفت! اگر قیمت هر سکه به ۱۰میلیون تومان برسد، مهریه این خانم بیش از ۱۳ میلیارد تومان و اگر روزی قیمت هر سکه به ۱۵میلیون تومان برسد، این مقدار مهریه برابر با رقمی نزدیک به ۲۰ میلیارد تومان خواهد بود.
فلسفه مهریه واقعا چیست که این‌قدر به بیراهه رفته‌ایم؟!
مرد به هنگام اجرای صیغه نکاح هدیه‌ای را به همسرش تقدیم می‌کند که مهریه یا صداق نام دارد. اعتقاد به مهریه، اصلی مشترک میان مردم است و طبق شریعت اسلام و قانون مدنی کشور، به‌صورت توافقی بین زن و مرد و به هر شکل و میزان تعیین می‌شود. طبق نظر متخصصان و وکیل‌های پایه یک دادگستری، مشکل از آنجا شروع می‌شود که اختیار در تعیین مقدار یا نوع مهریه به طرفین سپرده شده است که به خودی‌خود، زمینه تصمیم‌‌گیری‌های احساسی و عجولانه را فراهم کرده است.
مواردی بسیاری گزارش شده است که زوجین بدون آگاهی دقیق از ماهیت مهریه و بدون دریافت مشاوره حقوقی از یک وکیل دادگستری، امضا پای برگه‌ای می‌زنند که یکدیگر را سال‌ها درگیر چالش‌های پیچیده‌ای می‌کنند. شاید برای زن، مهریه را بتوان پشتوانه‌ای در مقابل حق طلاق مرد در نظرگرفت، اما این نباید وسیله‌ای برای سوءاستفاده قرار گیرد. توافق‌های عجیبی که در مهریه اتفاق می‌افتد، باعث ورود بسیاری از وکیل‌ها و صاحبنظران حقوقی و همچنین برخی از ارکان‌های تصمیم‌گیرنده کشور، نظیر مجلس جمهوری اسلامی ایران و همچنین قوه قضائیه در بحث مهریه شده است.
گفتنی است، مطابق قانون مدنی کشور بعضی از مهریه‌ها مانند اعضای بدن داماد(!) ضمامت اجرایی ندارند و بررسی آن نیز جایی در این مقاله ندارد.
در این مقاله ابتدا اثرات منفی افزایش مهریه را بررسی می‌کنیم و در انتها چگونگی اجرای مهریه و ابعاد قانونی آن را بر مبنای تعداد سکه، بررسی می‌کنیم.
پیامدهای منفی افزایش مهریه:
۱. افزایش سن ازدواج: طولانی‌شدن زمان ازدواج باعث می‌شود تا تامین نیازهای روحی و جسمی جوانان با مشکل مواجه شود و افزایش ارتباط‌های غیرمتعارف در جامعه را به همراه بیاورد.
۲. کاهش نرخ ازدواج: بدون شک ترس از مهریه بالا را می‌توان یکی از موانع اصلی ازدواج دانست، به‌طوری‌که بسیاری از جوانان به‌واسطه ترس از مهریه، از ازدواج خودداری می‌کنند.
۳. ایجاد کینه و دشمنی بین زوجین: کشمکش‌هایی که در مسیر دریافت مهریه بالا به‌وجود می‌آید، باعث ایجاد کدورت و کینه بین زوجین می‌شود و امکان تفاهم و سازش را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.
۴. تغییر باورهای دینی: مهریه یک ارزش دینی است و باتوجه به اینکه مقدار و نوع مهریه در دین مشخص نشده است، مهریه‌های نامتعارف به باورهای دینی خدشه وارد می‌کند.
سقف مهریه، کوتاه شده است
در سال ۹۱ و با حمایت وکیل‌های پایه یک دادگستری فعال در این حوزه و مشاورهای حقوقی، قانون حمایت از خانواده به تصویب نماینده‌های مجلس رسید که مطابق آن، حد حمایت قانونی از مطالبه مهریه، ۱۱۰ سکه اعلام شد و از سال ۹۳ به‌اجرا درآمد. به موجب این قانون که تعداد قابل‌توجهی از بدهکارهای مهریه از زندان رهایی یافتند، ناتوانی در پرداخت مهریه بالای ۱۱۰ سکه، مشمول مجازات کیفری و زندان رفتن مرد نمی‌شود و طرفین ملزم به توافق بر سر تقسیط مهریه هستند. به‌عبارت دیگر، مهریه زن هرچه قدر که باشد، مرد تنها ۱۱۰ سکه آن را باید پرداخت کند و بقیه مهریه درصورتی قابل وصول است که زن بتواند به کمک یک وکیل دادگستری، در دادگاه استطلاعت مالی مرد را ثابت کند.
در صورت اثبات توانایی مالی مرد، اموال وی به توقیف زن در می‌آید. در غیر این‌صورت، اگر زن در اثبات توانایی مالی مرد ناتوان باشد، مهریه همان ۱۱۰ سکه خواهد بود.
نکته قابل ذکر این است در صورت عمل نکردن مرد به تعهد خود در قبال سکه، زن می‌تواند نسبت به دریافت حکم جلب مرد اقدام کند.
برای دریافت مهریه چه مدارکی لازم است؟
طبق گفته وکیل پایه یک دادگستری، زن به دو صورت می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند.
۱. مطالبه از طریق دادگاه
۲. ثبت مستند به سند ازدواج
مطالبه از طریق دادگاه
در این حالت، زن می‌تواند با جمع‌آوری مدرک‌های زیر و همراه با وکیل خود به دفاتر الکترونیک خدمات قضائی مراجعه کند و علاوه بر اجرای مهریه، درخواست جلوگیری از نقل و انتقال اموال همسرش را نیز ارائه کند.
۱. شناسنامه و کارت ملی زن
۲. کپی شناسنامه و کارت ملی مرد
۳. سند ازدواج
مطالبه از طریق دادگاه
زن با همراهی وکیل خود و با در دست داشتن مدارک زیر برای اجرای مهریه، به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی مراجعه می‌کند.
۱. اصل سند ازدواج
۲. اصل شناسنامه
۳. کپی کارت ملی
بعد از ثبت درخواست زن باید با در دست داشتن مدارک فوق، به همراه وکیل به دفترخانه‌ای که در آن عقد صورت گرفته بود مراجعه کند تا با قید عنوان مطالبه مهریه در سند ازدواج؛ اجرائیه صادر شود.
