با توجه به شرایط موجود کشور که تا حد زیادی ناشی از شیوع ویروس کرونا است، مهمترین دغدغه بسیاری از شاغلان حق و حقوقی است که باید از کارفرما بگیرند. متاسفانه وضعیت امروزه جامعه به گونهای است که مشکلهای فراوانی گریبانگیر مردم است.
یکی از پیچیدگیهایی که تاثیر بهسزایی بر زندگی روزمره مردم گذاشته است، اپیدمی بیماری کرونا است. این پدیده فارغ از توجه به سن افراد یا وضعیت جسمانی و حتی روحی آنها به سراغشان میآید.
میتوان گفت که این ویروس نهتنها چرخ اقتصاد جامعه، بلکه روند طبیعی زندگی را نیز دچار تغییراتی کرده است، بهطوریکه فضای کسبوکار کشور ملتهبتر از همیشه به مسیر خود ادامه میدهد.
در راستای پیشگیری از شیوع این ویروس و حفظ سلامت کارمندان، بسیاری از شرکتها و سازمانها، کارمندان را به مرخصیهای بدون حقوق فرستادهاند یا با پایبندی به قرارداد و پرداخت حقوحقوق کامل آنها، شرکت را به پیشواز تعطیلی اجباری بردهاند. همچنین بسیاری از شرکتها برای رفاه حال کارکنان خود تغییر شیوه کاری، از تمام وقت به دورکاری را در پیش گرفتهاند.
جدای از این موارد، بعضی از کمپانیهای بزرگ تحت تاثیر این مشکل قرار گرفته و مجبور به تعدیل نیروهای خود شدهاند که (در زمان نگارش این مطلب در اسفندماه ۱۳۹۸) از نمونههای موجود، میتوان به شرکتهای علیبابا، کاله و… اشاره کرد. البته این نکته قابل ذکر است که ایرانسل، آمادگی خود را برای استخدام نیروهای تعدیل شده، اعلام کرده است.
با توجه به اینکه تنها چند روز تا تحویل سال نو باقی مانده است، تمامی کارمندان با امید به اینکه میتوانند با حقوق اسفندماه به همراه عیدی و سنوات که از کارفرما خود دریافت میکنند، کموکسریهای زندگیشان را تا حدودی جبران کنند و سال را به انتها برسانند.
با اینهمه پیشبینی شرایط پیشرو بسیار دشوار و پیچیده بوده است و هیچکس فکر آن را نمیکرد که تحت تاثیر این ویروس، روند عادی زندگی در تمامی فضاها مختل شود.
مشاوره حقوقی آنلاین سیدوک در ادامه نگاهی به موضوعات و ابعاد حقوقی که بر گردن کارفرمایان است، میاندازد:
حقوق کارفرما
در ابتدای امر، نمیتوان منکر آن شد که هر فردی برای انتخاب شغل مورد نظر خود علاوه بر سلایق و علایقش، میزان حقوق دریافتی خود را نیز در اولویت قرار میدهد.
لفظ حقوق در معنیهای مختلفی به کار میرود و نظریهپردازان بسیار زیادی تعاریف متعددی را از حقوق و دستمزد ارائه کردهاند که هر کدام از آنها به یک مفهوم و معنی ختم میشود.
حقوق و دستمزد به معنای پرداخت هزینهای است که در مقابل فعالیت کارکنان در هر شرکت و مؤسسهای به آنها پرداخت میشود. کارفرما برای جبران زحمات کارکنان خود مبلغی را به عنوان حقوق و دستمزد پرداخت میکنند.
موضوع حقوق و دستمزد از زمانهای بسیار قدیم نیز مطرح بوده است و به دلیل برخی ناعدالتیهای صورت گرفته در این موضوع، بعدها یک سری قوانین برای حقوق و دستمزد در نظر گرفته شد.
بسیاری از کارفرمایان در پرداخت حقوق کارکنان و کارگران خود کوتاهی میکردند یا مبلغ بسیار ناچیزی را به آنها پرداخت میکردند که این موضوع باعث میشد که حق و حقوق کارکنان ضایع شود.
به همین دلیل حقوقدانان بر سر این موضوع تمرکز کردند و سعی بر آن داشتند که بتوانند قانونهایی را به مرحله اجرا برسانند تا همه حقوق و مزایای کارگران در آن محفوظ باشد.
نیروی انسانی نقش مهم را در هر شرکت ایفا میکند و بدون وجود نیروی جسمانی و فکر و تلاش آنها هیچ شرکتی پا برجا نخواهد ماند. هر چقدر هم که تکنولوژی پیشرفت کند، باز هم وجود این نیروها لازم است. بنابراین مساله حقوق از موضوعات مهم و مورد بحث در هر سیستم مالی و کاری است.
سنوات
برای سنوات نیز معانی متفاوتی به کار بردهاند. به زبانی ساده، مبلغی که در پایان هر سال با توجه به مدتی که کارمند و یا کارگر خدمت کرده است دریافت میکند، سنوات نام دارد.
مزایای اتمام کار، اتمام خدمت و حق سنوات نیز نامهای دیگر آن است. این حقی است که برای هر یک از افراد در نظر گرفته شده و تا انتهای قرارداد یا فسخ قرارداد به کارگر تعلق میگیرد. در ضمن تمامی کارفرمایان ملزم به پرداخت آن هستند و اگر از آن سر باز زنند، با شکایت کارگران مورد پیگرد قانونی قرار میگیرند.
برای پرداخت حق سنوات دو راه وجود دارد:
۱. کارفرما در پایان سال میتواند به همراه عیدی و پاداش، حق سنوات کارکنان نیز پرداخت کند.
۲. هنگام بازنشستگی و یا قطع همکاری، آن را پرداخت نماید.
در واقع سنوات، بیشتر جنبه حمایتی دارد و از طرف شورای عالی کار، به طور ماهانه و یا سالانه به کارگران تعلق میگیرد و مهم نیست که کارگر رسمی یا غیر رسمی است. این حق شامل تمامی افرادی میشود که در جایی مشغول به کار هستند.
حق سنوات برای کارگران بعد از یک سال، برابر با آخرین حقوق دریافتی فرد است و اگر شخص کمتر از یکسال کار کرده باشد، با توجه به ماههایی که در آن شرکت و یا موسسه مشغول بوده است پرداخت میشود. برای کارکنانی که ساعتی و یا پارهوقت کار میکنند، سنوات آنها بر اساس میانگین دریافتی آنها برای ۹۰ روز کاری محاسبه میشود.
عیدی
با نزدیک شدن به ایام پایان سال یا همان هید، همه کارگاههای مشمول قانون کار، مکلف هستند به هر یک از کارگران خود به ازای یک سال کار، معادل شصت روز را در قالب مبلغی به عنوان عیدی و پاداش بپردازند. مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارکنان نباید از معادل نود روز حداقل مزد روزانه قانونی، تجاوز کند.
علاوه بر آن، مبلغ پرداختی به کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کردهاند، باید به میزان شصت روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه گردد. مبلغ پرداختی از این بابت برای هر ماه نباید از یک دوازدهم سقف تعیین شده موضوع ماده قانونی بیشتر شود.